Các lỗi thường gặp trên xe cẩu bao gồm lỗi từ hệ thống thủy thực, kết cấu cơ khí, lỗi điện vận hành. Việc nhận diện và xử lý kịp thời giúp đảm bảo an toàn vận hành, duy trì hiệu suất công việc và đạt chuẩn trong quy trình kiểm định xe cẩu định kỳ.
Bài viết này tổng hợp chi tiết 5 lỗi thường gặp trên xe cẩu, giúp đội ngũ kỹ thuật và vận hành có cái nhìn toàn diện nhất.
Lỗi hệ thống thủy lực
Hệ thống thủy lực là bộ phận quan trọng nhất, quyết định khả năng nâng hạ, quay và vươn cần. Các sự cố thủy lực thường làm giảm áp suất và tốc độ thao tác.
Bơm thủy lực yếu/hỏng hoặc áp suất thấp
- Nguyên nhân: Bơm thủy lực bị mòn, rò rỉ bên trong, dầu bẩn, thiếu dầu, hỏng van áp suất.
- Dấu hiệu nhận biết: Tốc độ nâng hạ chậm, áp suất hệ thống thấp hơn công suất thiết kế, tiếng ồn lớn.
- Khắc phục: Thường xuyên kiểm tra mức và chất lượng dầu. Thay dầu định kỳ, vệ sinh lọc dầu. Chỉ sử dụng dầu đúng độ nhớt do hãng khuyến nghị. Thay thế bơm và van áp suất khi phát hiện mòn nghiêm trọng.
Rò rỉ dầu thủy lực
- Nguyên nhân: Phớt xi lanh hỏng, ống mềm (hose) nứt, gioăng phớt lão hóa. Tình trạng này làm giảm áp suất thủy lực và có thể gây mất kiểm soát tải trọng.
- Dấu hiệu nhận biết: Chảy dầu ra ngoài, xi lanh tự tụt (cần cẩu tự hạ xuống khi mang tải).
- Khắc phục: Khi có rò rỉ, cần thay phớt hoặc ống thủy lực ngay lập tức. Xả khí trong hệ thống sau khi sửa chữa.
Van điều khiển bị kẹt/mòn
- Nguyên nhân: Van bị kẹt do cặn bẩn, mòn do ma sát, lò xo van yếu.
- Dấu hiệu nhận biết: Cần cẩu không phản ứng hoặc phản ứng chậm với thao tác điều khiển, hoạt động giật cục.
- Khắc phục: Tháo lắp van để vệ sinh cặn bẩn. Kiểm tra và thay thế lò xo van nếu cần.
Dầu thủy lực quá nhiệt
- Nguyên nhân: Mức dầu thấp, két làm mát bẩn/hỏng, làm việc quá tải liên tục.
- Dấu hiệu nhận biết: Nhiệt độ dầu tăng cao, dầu có mùi khét, hệ thống hoạt động yếu dần.
- Khắc phục: Vệ sinh két làm mát và kiểm tra mức dầu thường xuyên để tránh quá nhiệt.
>> Xem thêm: Cách chọn bơm thủy lực cho xe cẩu đúng kỹ thuật
Lỗi kết cấu và hệ thống cơ khí
Các lỗi kết cấu ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền vững và an toàn chịu tải của xe cẩu. Những lỗi này cần được phát hiện sớm trong quá trình bảo trì hoặc trong quy trình kiểm định xe cẩu hàng năm.
Nứt, biến dạng kết cấu cần và khung:
- Nguyên nhân: Do làm việc quá tải, va đập mạnh, hoặc mỏi vật liệu sau nhiều năm sử dụng. Đây là lỗi cực kỳ nguy hiểm, cần ngừng hoạt động ngay lập tức để hàn gia cố hoặc thay thế.
- Cách xử lý: Ngừng hoạt động ngay lập tức để hàn gia cố hoặc thay thế chi tiết.
Lỗi hệ thống cáp và puly
- Dấu hiệu nhận biết: Cáp bị xơ, đứt một phần, biến dạng hoặc xoắn. Puly (ròng rọc) bị mòn rãnh hoặc kẹt vòng bi.Móc cẩu bị cong, nứt.
- Khắc phục: Thay cáp mới theo đúng chủng loại và tải trọng khuyến nghị. Kiểm tra thường xuyên tình trạng bôi trơn puly và tình trạng mòn của chúng.
Xe bị nghiêng hoặc mất ổn định:
- Nguyên nhân: Thường xảy ra khi người vận hành không triển khai chân chống đúng kỹ thuật, tải trọng nâng vượt quá giới hạn, hoặc nền đất không bằng phẳng và không đủ cứng.
- Cách khắc phục: Đảm bảo chân chống được hạ tối đa trên nền đất cứng, bằng phẳng, có sử dụng ván lót.
Lỗi hệ thống phanh (nâng hạ và di chuyển)
- Dấu hiệu nhận biết: Phanh bị trượt, mòn bố phanh, hoặc không ăn. Phanh đóng vai trò quan trọng trong việc giữ tải ở vị trí cố định.
- Khắc phục: Điều chỉnh khe hở phanh, thay thế bố phanh hoặc kiểm tra áp suất điều khiển phanh.
Bánh răng, bạc đạn, trục quay bị mòn: Dẫn đến rung lắc, quay không đều hoặc phát ra tiếng ồn lớn.
Hỏng hộp số và động cơ tời: Các bộ phận này có thể bị mòn hoặc hỏng do hoạt động liên tục với tải trọng nặng, dẫn đến hiệu suất nâng hạ kém
Cách khắc phục và phòng tránh chung: Kiểm tra toàn bộ khung, cần, mối hàn mỗi tuần. Bôi trơn định kỳ các bộ phận quay và tuyệt đối không vận hành xe cẩu quá tải trọng cho phép.
>> Xem thêm: Quy trình vận hành xe cẩu an toàn
Lỗi hệ thống điện và cảm biến an toàn
Hệ thống điện và cảm biến đảm bảo việc điều khiển chính xác và giới hạn an toàn. Lỗi điện có thể làm tê liệt hoạt động hoặc vô hiệu hóa các cảnh báo quan trọng.
Hỏng giới hạn hành trình (Limit Switches):
- Dấu hiệu: Cảm biến giới hạn chiều cao nâng hoặc góc quay bị hỏng, khiến cẩu không tự dừng ở giới hạn an toàn.
- Khắc phục: Kiểm tra và thay thế công tắc giới hạn bị hỏng.
Lỗi cảm biến tải trọng (Load Moment Indicator – LMI): Đây là hệ thống cực kỳ quan trọng, có nhiệm vụ tính toán và cảnh báo khi tải trọng vượt quá mức an toàn cho phép theo tầm với và chiều dài cần.
- Dấu hiệu: Màn hình LMI báo lỗi (như E10, E41, E60 trên cẩu Kato) không hiển thị thông số hoặc báo động sai.
- Khắc phục: Bắt buộc hiệu chuẩn lại LMI theo đúng quy trình kiểm định xe cẩu để đảm bảo tính chính xác. Không tự ý sửa lỗi LMI chuyên sâu nếu không phải kỹ thuật viên.
Chập chờn, mất tín hiệu
- Nguyên nhân: Chập cháy/đứt dây điện do rung động, chuột cắn, hoặc nước xâm nhập. Lỗi tiếp xúc điện tại các đầu nối.
- Khắc phục: Kiểm tra dây tín hiệu, vệ sinh đầu nối, đảm bảo các đầu nối, dây dẫn được bọc kín.
Lỗi mâm quay toa
Mâm quay toa (Slewing Ring/Turntable Bearing) là bộ phận chịu toàn bộ lực nén và lực ngang khi cẩu mang tải và quay. Hỏng hóc tại đây đe dọa trực tiếp đến sự ổn định tổng thể của xe.
Mâm quay toa bị rơ/lỏng:
- Dấu hiệu nhận biết: Cảm nhận rõ khi quay cần cẩu có độ lắc lớn hơn bình thường. Tiếng kêu ken két, lục cục do mòn con lăn/bi, thiếu mỡ hoặc mòn răng vành răng quay toa.
- Nguyên nhân do bu-lông liên kết bị lỏng hoặc mòn các con lăn/viên bi bên trong mâm.
- Khắc phục: Thay vòng bi, phớt và bôi mỡ đúng tiêu chuẩn (mỡ số 3 mùa hè, mỡ số 2 mùa đông). Siết chặt bu lông liên kết theo đúng mô-men xoắn quy định. Bảo dưỡng định kỳ mâm quay toa (thông thường 6 tháng/lần đối với xe công trình). Dừng xe kiểm tra ngay khi phát hiện tiếng ồn lạ.
Chảy dầu hoặc mỡ do gioăng cao su lão hóa, tra mỡ sai loại.
Toa không quay được hoặc chỉ hoạt động một bên
- Nguyên nhân: Do van điều khiển bị két, hỏng hoặc đường ống dầu bị tắc
- Cách khắc phục: Kiểm tra và làm sạch van điều khiển, đường ống dầu nếu mô tơ quay toa hoạt động lệch hoặc không quay được (có thể do van nhớt hỏng).
Lỗi vận hành và bảo trì sai cách
Hầu hết các lỗi kỹ thuật nghiêm trọng đều bắt nguồn từ lỗi vận hành và bảo trì sai quy cách của con người.
Vận hành quá tải (Overloading):
- Hậu quả: Nâng vật có trọng lượng vượt quá khả năng cho phép của cẩu trong cấu hình làm việc hiện tại (dựa trên bảng tải trọng). Lỗi này gây nứt kết cấu, hỏng thủy lực nhanh chóng.
- Khắc phục: Luôn kiểm tra tải trọng vật nâng và tra cứu chính xác bảng tải trọng.
Vận hành sai quy cách:
- Hậu quả: Việc thiếu kinh nghiệm hoặc không tuân thủ quy trình vận hành có thể dẫn đến nhiều sự cố nghiêm trọng như va chạm hoặc nghiêng xe.
- Giải pháp: Luôn kiểm tra tải trọng vật nâng và tra cứu chính xác bảng tải trọng trước khi cẩu. Đào tạo người vận hành đúng tiêu chuẩn và lưu trữ nhật ký vận hành để theo dõi.
Làm việc trên địa hình không bằng phẳng:
- Hậu quả: Đặt cẩu trên nền đất yếu, nghiêng, không sử dụng ván lót chân chống. Lỗi này làm biến dạng chân chống, hư hỏng mâm quay toa, thậm chí lật xe.
- Giải pháp: Phải san lấp hoặc gia cố nền móng, đảm bảo xe cẩu thăng bằng tuyệt đối.
Bôi trơn quá nhiều hoặc sai loại mỡ, dầu làm mòn chi tiết.
Không thực hiện bảo trì định kỳ:
- Hậu quả: Bỏ qua việc thay dầu, lọc, bôi trơn các khớp nối. Sự mài mòn tích tụ dần sẽ dẫn đến hỏng hóc lớn.
- Giải pháp: Tuân thủ nghiêm ngặt lịch trình bảo trì của nhà sản xuất và quy trình kiểm định an toàn xe cẩu của cơ quan chức năng.
Tổng Kết
Hiểu và nhận diện đúng các lỗi thường gặp trên xe cẩu không chỉ giúp kỹ sư, thợ vận hành phòng tránh rủi ro kỹ thuật, mà còn đảm bảo tuổi thọ thiết bị, giảm chi phí sửa chữa và tránh gián đoạn thi công. Hy vọng qua bài viết này, Xe Cẩu Tiến Phát đã giúp bạn nắm rõ được 5 lỗi phổ biến trên xe cẩu để có thể vận hành xe an toàn – hiệu quả – tiết kiệm.
