Quy trình bảo dưỡng cẩu trục bao gồm kiểm tra và bảo trì các bộ phận quan trọng như kết cấu thép, đường ray, hệ thống điện, hệ thống cơ khí (palang, cáp, móc, phanh, động cơ, hộp số) và các bộ phận khác. Quy trình này còn phải vệ sinh, bôi trơn, xiết bu lông, thay thế phụ tùng hao mòn và thực hiện kiểm tra chạy thử để đảm bảo an toàn và hiệu suất hoạt động.
Các bước bảo dưỡng cẩu trục đúng chuẩn
Dưới đây là các bước bảo dưỡng cẩu trục cơ bản mà Xe Cẩu Tiến Phát chia sẻ, có thể xem như một mẫu quy trình bảo trì cẩu trục để bạn tham khảo.
Bước 1: Chuẩn bị và Kiểm tra an toàn tổng thể (Rất quan trọng)
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong cách bảo dưỡng cẩu trục an toàn.
- Thông báo & Cách ly: Cắt nguồn điện tổng (khóa LOTO), treo biển báo “Thiết bị đang bảo dưỡng, cấm vận hành” tại bảng điều khiển cẩu trục và khu vực xung quanh.
- Kiểm tra môi trường: Đảm bảo khu vực làm việc đủ ánh sáng, không có vật cản, không trơn trượt.
- Kiểm tra trực quan: Đi một vòng quan sát tổng thể cẩu trục, tìm kiếm các dấu hiệu bất thường như rò rỉ dầu, biến dạng kết cấu, hoặc các bộ phận lỏng lẻo.
Bước 2: Bảo dưỡng và Kiểm tra Hệ thống cơ khí
Hệ thống cơ khí chịu tải trọng và mài mòn nhiều nhất.
1. Cơ cấu nâng hạ (Palang)
Cơ cấu nâng hạ là trái tim của cẩu trục. Kỹ thuật viên phải kiểm tra:
- Hộp giảm tốc: Kiểm tra mức dầu, chất lượng dầu (có cặn bẩn, biến chất không?). Bổ sung hoặc thay thế dầu nếu cần thiết, đảm bảo không có hiện tượng rò rỉ tại các phớt chặn.
- Hệ thống phanh: Đây là bộ phận sống còn. Phải kiểm tra độ mòn của má phanh, hành trình của phanh, và khả năng giữ tải của hệ thống phanh. Phanh phải “ăn” ngay lập tức khi ngắt điện và nhả hoàn toàn khi cấp điện.
- Động cơ cẩu trục (Động cơ nâng hạ): Kiểm tra tiếng ồn bất thường, độ rung, và nhiệt độ khi vận hành thử (sau khi hoàn tất bảo dưỡng).
2. Cáp thép và Móc cẩu
- Cáp thép: Kiểm tra toàn bộ chiều dài sợi cáp. Tìm kiếm các dấu hiệu: đứt (so Hán), mòn, bẹp, xoắn hoặc rỉ sét. Đặc biệt chú ý các điểm cáp vào Puly và tang cuốn. Bôi mỡ cáp chuyên dụng.
- Móc cẩu: Kiểm tra độ mòn tại họng móc, chốt an toàn (lưỡi gà) phải hoạt động linh hoạt. Kiểm tra các vết nứt (có thể dùng phương pháp kiểm tra không phá hủy nếu cần) và độ xoay của móc.
Bước 3: Bảo dưỡng Hệ thống di chuyển
Hệ thống này đảm bảo cẩu trục di chuyển mượt mà dọc nhà xưởng.
- Động cơ di chuyển (Dầm biên & Xe con): Tương tự động cơ nâng hạ, kiểm tra tiếng ồn, rò rỉ dầu từ hộp giảm tốc của động cơ di chuyển.
- Bánh xe cầu trục: Kiểm tra độ mòn của bề mặt bánh xe và gờ bánh xe. Đảm bảo chúng tiếp xúc đều với ray di chuyển.
- Ray di chuyển: Kiểm tra độ thẳng của ray, các mối hàn, bu lông kẹp ray. Vệ sinh sạch sẽ bề mặt ray.
Bước 4: Bảo dưỡng Hệ thống điện điều khiển
Hệ thống điện điều khiển là bộ não của cẩu trục.
Tủ điện và Bảng điều khiển cẩu trục:
- Vệ sinh sạch sẽ bụi bẩn trong tủ điện (dùng máy thổi khí nén khô).
- Siết lại tất cả các đầu nối điện (contactor, terminal, aptomat) để đảm bảo tiếp xúc tốt, tránh move, phát nhiệt.
- Kiểm tra các thiết bị bảo vệ (relay nhiệt, relay quá dòng) xem có hoạt động chính xác không.
Hệ thống cấp điện:
- Kiểm tra đường ray điện an toàn (loại 1P, 3P hoặc 6P), đảm bảo chổi than (lấy điện) tiếp xúc tốt, không bị mòn quá giới hạn.
- Nếu dùng cáp dẹt, kiểm tra con lăn treo cáp, đảm bảo cáp không bị xoắn, gãy.
Thiết bị an toàn: Kiểm tra công tắc hành trình (giới hạn nâng hạ, giới hạn di chuyển) phải hoạt động tin cậy.
Bước 5: Bôi trơn toàn diện và Vận hành thử
- Bôi trơn: Tiến hành tra mỡ vào các vị trí ổ bi (gối đỡ, bánh xe, động cơ), các khớp nối, và bôi mỡ cho cáp thép.
- Vận hành thử (Không tải): Mở lại nguồn điện. Vận hành thử tất cả các cơ cấu (nâng, hạ, di chuyển ngang, di chuyển dọc) ở chế độ không tải. Lắng nghe tiếng ồn, kiểm tra độ mượt mà.
- Vận hành thử (Có tải): Thử tải ở mức cho phép (thường là 75% – 100% tải định mức) để kiểm tra lần cuối hệ thống phanh và độ ổn định của kết cấu.
Tại sao Quy trình bảo dưỡng định kỳ cẩu trục là bắt buộc?
Nhiều doanh nghiệp chỉ tập trung vào vận hành mà xem nhẹ việc bảo trì, dẫn đến hậu quả tốn kém khi hỏng hóc xảy ra. Việc thiết lập một quy trình bảo dưỡng định kỳ cẩu trục mang lại 04 lợi ích cốt lõi:
- An toàn là trên hết: Phát hiện sớm các rủi ro (mòn cáp, hở điện, nứt vỡ) để ngăn ngừa tai nạn. Đây là yếu tố then chốt trong cách bảo dưỡng cẩu trục an toàn.
- Tối ưu hiệu suất: Cẩu trục được bôi trơn, căn chỉnh đúng cách sẽ vận hành mượt mà, chính xác, tiết kiệm năng lượng.
- Kéo dài tuổi thọ: Bảo dưỡng giúp giảm hao mòn, ngăn ngừa hỏng hóc lớn, giúp thiết bị bền bỉ hơn hàng ngàn giờ vận hành.
- Tuân thủ pháp lý: Đáp ứng các quy định bảo trì cẩu trục theo TCVN (như TCVN 4244:2005) và các yêu cầu về kiểm định an toàn.
Tiêu chuẩn và Hồ sơ bảo trì cẩu trục
Hoàn thành công việc bảo dưỡng mới chỉ là một nửa của quy trình. Phần còn lại là tài liệu hóa.
Tiêu chuẩn bảo dưỡng cẩu trục
Việc bảo trì phải tuân thủ nghiêm ngặt Quy định bảo trì cẩu trục theo TCVN 4244:2005 (Quy phạm kỹ thuật an toàn thiết bị nâng) và các hướng dẫn kỹ thuật từ nhà sản xuất.
Nhật ký bảo trì cẩu trục
Mọi hoạt động bảo dưỡng phải được ghi chép cẩn thận vào Nhật ký bảo trì cẩu trục. Sổ này phải ghi rõ:
- Ngày bảo dưỡng.
- Đơn vị/người thực hiện.
- Các hạng mục đã kiểm tra (checklist).
- Các bộ phận đã thay thế, sửa chữa.
- Tình trạng thiết bị sau bảo dưỡng.
Đây là tài liệu pháp lý quan trọng và là cơ sở để theo dõi “sức khỏe” của thiết bị.
Kiểm định sau bảo dưỡng cẩu trục
Sau khi thực hiện các hạng mục sửa chữa lớn (ví dụ: thay cáp, sửa phanh, can thiệp kết cấu), cẩu trục cần được kiểm định sau bảo dưỡng cẩu trục bởi một đơn vị kiểm định độc lập có chức năng, trước khi đưa vào vận hành trở lại để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Kết luận
Quy trình bảo dưỡng cẩu trục không phải là một chi phí, mà là một khoản đầu tư cho sự an toàn và liên tục của sản xuất. Việc tuân thủ một quy trình đúng chuẩn, ghi chép nhật ký bảo trì cẩu trục đầy đủ và thực hiện kiểm định sau bảo dưỡng cẩu trục là ba trụ cột giúp doanh nghiệp khai thác thiết bị nâng hạ một cách hiệu quả và bền vững.
